Andrzej Pszenicki jest postacią wyjątkową w historii inżynierii budowlanej w Polsce. Urodził się 29 listopada 1869 roku w Pabianicach, gdzie rozpoczął swoją drobną, lecz obiecującą karierę. Jego życie zakończyło się 5 sierpnia 1941 roku w Warszawie, ale jego dziedzictwo przetrwało poprzez jego liczne dzieła.
Jako inżynier budowlany wniósł istotny wkład w rozwój konstrukcji mostów oraz innych budowli stalowych, które do dziś są podziwiane za swoje właściwości strukturalne oraz estetykę. Jego innowacyjne podejście do projektowania i budowy stanowi fundament, na którym opiera się wiele współczesnych rozwiązań inżynieryjnych.
Życiorys
Andrzej Pszenicki urodził się w Pabianicach, gdzie jako młody chłopiec ukończył szkołę powszechną, a następnie zdobył złoty medal w gimnazjum w Piotrkowie. Swoją dalszą edukację kontynuował na Wydziale Fizyczno-Matematycznym, który ukończył w 1894 roku, oraz w Instytucie Inżynierów Komunikacji w Petersburgu, gdzie kształcił się od 1889 roku.
W latach 1898–1919 pełnił rolę inżyniera konstruktora w Departamencie Zarządzania Mostami Miejskimi w Petersburgu, odpowiadając za projektowanie różnorodnych konstrukcji mostowych. Już w 1903 roku objął stanowisko naczelnika biura technicznego, a następnie został naczelnym inżynierem, zajmując się nadzorem nad kilkoma setkami mostów w granicach miasta.
Pszenicki projektował mosty nie tylko lokalnie, ale także na szeroką skalę w całym kraju. Współuczestniczył w budowie, projektowaniu oraz rekonstrukcji 43 mostów, w tym jedenastu drewnianych, pięciu kamiennych i 27 stalowych. Wiele z jego realizacji było odpowiedzią na zmianę trakcji konnej na elektryczną w Petersburgu w 1906 roku, co wymagało znacznych przebudów istniejących przepraw.
Wyróżniał się również jako członek inspekcji nadzoru technicznego budowy mostu Troickiego, zrealizowanego w latach 1897–1903. Wśród ważniejszych jego projektów znalazł się nowoczesny stalowy most Pantelejmonowski przez rzekę Fontankę, zbudowany w latach 1907–1908, oraz Most Pałacowy przez Newę, dla którego projekt zdobył laur międzynarodowego konkursu w 1908 roku. Budowa mostu odbyła się w latach 1911–1916 i połączyła centrum Petersburg z Wyspą Wasiljewską.
W bogatej karierze Pszenickiego nie zabrakło również działalności akademickiej. Zajmował się wykładami na temat budowy mostów w Instytucie Inżynierów Komunikacji, gdzie z rangi asystenta awansował na profesora, a także w Żeńskim Instytucie Politechnicznym i w Instytucie Inżynierów Cywilnych. Prowadził oświatową działalność, będąc aktywnym członkiem Polonii podczas swojego pobytu w Petersburgu.
Po rewolucji październikowej emigrował do Estonii. W latach 1919–1921 zajął się odbudową mostów zniszczonych w czasie I wojny światowej oraz zaprojektował most w Narwie. Po powrocie do Polski w 1921 roku, został kierownikiem Politechniki Warszawskiej, gdzie kierował pracami aż do wybuchu II wojny światowej.
W 1923 roku wstąpił do Akademii Nauk Technicznych, a dwa lata później do Rady Technicznej Ministerstwa Kolei Żelaznych. Doprowadził do zakończenia kariery naukowej jako dziekan Wydziału Inżynierii Lądowej. W 1938 roku zdobył tytuł honorowego doktora Politechniki, a także pełnił funkcje w Warszawskim Towarzystwie Naukowym i jako konsultant w Ministerstwie Robót Publicznych.
Podczas II wojny światowej angażował się w pomoc społeczności w Warszawie, zostając przewodniczącym Sekcji Odbudowy. Po wojnie zmarł, a jego ciała spoczęły na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928),
- Złoty Krzyż Zasługi (17 lutego 1938),
- Krzyż Komandorski Orderu Korony (Belgia).
Życie prywatne
Andrzej Pszenicki przyszedł na świat w rodzinie, która łączyła tradycje rolnicze i rzemieślnicze. Jego rodzicami byli Paweł i Monika z rodu Przedmojskich. W swoim życiu zawarł związek małżeński dwukrotnie. Jego pierwsza żona to Anna, która nosiła nazwisko Goldring, niestety zmarła w 1927 roku.
Drugą małżonką była Maria z Klonowskich, która zginęła tragicznie w obozie w Ravensbruck w 1945 roku. Z pierwszego małżeństwa Andrzej miał córkę Monikę Fajansową, natomiast drugie małżeństwo nie przyniosło potomstwa.
Wybrane publikacje
Andrzej Pszenicki był znaczącą postacią w dziedzinie inżynierii mostowej, zwłaszcza dzięki swoim licznych publikacjom. Oto niektóre z nich:
- „Zastosowanie łuków trójprzegubowych do mostów ruchomych”, wydanie w języku polskim z 1908 roku, a pierwotnie opracowane w 1908 roku w San Petersburgu,
- „Mosty żelazne”, zawarte w Podręczniku Inżynierskim, pod redakcją Stefana Bryły, Warszawa 1928,
- „Tablice momentów statycznych i bezwładności blach i kątowników używanych w mostownictwie i budownictwie stalowym”, wydane w Warszawie 1932,
- „Kurs budowy mostów; Część ogólna; Podpory kamienne i mosty drewniane”, Warszawa 1938,
- „Mosty stalowe nitowane”, Warszawa 1954 (wydanie pośmiertne),
- Wiedzę dzielił również na łamach „Przeglądu Technicznego”, gdzie można znaleźć takie artykuły jak: „O montowaniu mostu na Niemnie pod Grodnem” (1923) oraz w lwowskim „Czasopiśmie Technicznym”, gdzie publikował m.in. „Budownictwo szkieletowe przemysłowe” (1935) oraz „Badania pewnych połączeń spawanych” (wspólnie z F. Szelągowskim, 1936).
Te prace pokazują szeroki zakres jego zainteresowań i wkład w rozwój inżynierii w Polsce.
Ważniejsze projekty i realizacje konstrukcyjne
Andrzej Pszenicki, jako inżynier i projektant, miał znaczący wkład w budownictwo mostowe oraz inne realizacje konstrukcyjne w Polsce i Rosji. Poniżej przedstawiono niektóre z jego najważniejszych projektów:
- Most Troicki na Newie w Petersburgu (1903, uczestnictwo w zespole),
- Most na rzece Msta w Borowiczach (1905),
- Most Pantelejmonowski na Fontance w Petersburgu (1907-1908),
- Most Pałacowy (zwodzony) w Petersburgu (1908, zwycięstwo w międzynarodowym konkursie oraz realizacja do 1916),
- Most na Wołdze w Saratowie (1911, projekt niezrealizowany),
- Most Romanowski na Wołdze w pobliżu Kazania (1911-1913),
- Most Cesarski na Wołdze w pobliżu Symbirska (1913-1916),
- Maszt radiowy dla Transatlantyckiej Centrali Radiotelegraficznej na warszawskim Bemowie (1922, realizacja w 1923),
- Most Józefa Piłsudskiego w Krakowie (1926, budowa zakończona w 1934),
- Most kolejowy w Sandomierzu (1927),
- Konstrukcja Dworca Głównego w Warszawie (1928, realizacja do 1940),
- Hangary w porcie lotniczym Warszawa-Okęcie (budowa zakończona w 1933),
- Most drogowy na Niemnie w Grodnie (realizacja do 1934),
- Most drogowy im. Rydza-Śmigłego we Włocławku (realizacja do 1937),
- Most kolejowo-drogowy im. Legionów Piłsudskiego w Płocku, który był wówczas najdłuższym w Polsce (1936, realizacja do 1938).
Pszenicki zyskał uznanie dzięki swojej wizji oraz umiejętnościom, które pozwoliły mu na realizację skomplikowanych projektów, które do dziś są ważnymi elementami infrastruktury w regionie.
Pozostali ludzie w kategorii "Inżynieria i technologie":
Bogumił Bereś | Radosław Hans | Maria Mielczarek | Henryk DajniakOceń: Andrzej Pszenicki