Jadwiga Wajsówna

---

Życiorys

Urodzona 30 stycznia 1912 roku w Pabianicach, Jadwiga Wajsówna była córką Artura oraz Pauliny Janowskiej. Jej przodkowie pochodzili z Westfalii. W rodzinie Jadwigi wszyscy bracia – Ludomir (Ludwik), Eugeniusz (Eligiusz), Józef, Zygmunt oraz Stanisław – byli związani z Sekcją Młodych Stronnictwa Narodowego. Już w wieku 8 lat rozpoczęła treningi w Sokole Pabianice, a kilka lat później dołączyła do sekcji młodych Stronnictwa Narodowego.

W dniu 8 grudnia 1932 roku, podczas obchodów VI rocznicy powstania Obozu Wielkiej Polski, otrzymała w Łodzi Mieczyk Chrobrego. W 1934 roku, Jadwiga odnosiła sukcesy w zawodach lekkoatletycznych w Brukseli oraz Londynie. To właśnie w tym roku po raz pierwszy uhonorowano ją wielką nagrodą sportową. Trzykrotnie reprezentowała Polskę na igrzyskach olimpijskich, za każdym razem zajmując czołowe lokaty. Już na igrzyskach w Los Angeles w 1932 roku zdobyła brązowy medal, osiągając wynik 38,74 m, natomiast podczas kolejnych igrzysk w Berlinie w 1936 roku wywalczyła srebro, uzyskując wynik 46,22 m, co było nowym rekordem Polski, poprawionym dopiero 20 lat później. Po tych igrzyskach ponownie została uhonorowana wielką nagrodą sportową.

Warto podkreślić, że Jadwiga uzyskała również kwalifikację do rywalizacji w gimnastyce, jednak z powodu konfliktu terminów z zawodami w rzucie dyskiem, nie mogła wystartować w tej konkurencji. 7 stycznia 1938 roku wyszła za mąż za automobilistę Franciszka Grętkiewicza, z którym miała dwóch synów: Andrzeja Jerzego i Macieja. Niestety, jej mąż zmarł w 1945 roku. Po jego śmierci, poślubiła Jana Marcinkiewicza, a para nie doczekała się dzieci. W styczniu 1939 roku, Jadwiga przeprowadziła się do Łodzi, a w maju tego samego roku złożyła ślubowanie przed igrzyskami olimpijskimi w Helsinkach.

W trudnych czasach drugiej wojny światowej, Jadwiga zmuszona była opuścić Warszawę. Utrzymywała kontakty z Marią Kwaśniewską oraz Eugeniuszem Lokajskim. W 1943 roku, została aresztowana przez Gestapo, a podczas brutalnych przesłuchań straciła zęby. W trakcie powstania warszawskiego, angażowała się w prace takie jak kopanie rowów oraz budowanie umocnień. Po kapitulacji dotarła do Bochni, gdzie znalazła zatrudnienie w piekarni. Po zakończeniu wojny wróciła do Łodzi, a następnie osiedliła się w Pabianicach.

Jadwiga Wajsówna wznowiła swoją karierę sportową i stała się zawodniczką Dziewiarskiego Klubu Sportowego. W sierpniu 1946 roku, podczas Mistrzostw Europy w Oslo, zdobyła brązowy medal, a w tych samych zawodach zajęła 4. miejsce w pchnięciu kulą (wynik 11,50 m). Na Igrzyskach Olimpijskich w Londynie w 1948 roku, zajęła 4. pozycję, uzyskując najlepszy wynik 39,30 m. Rok później, w 1949 roku, rozpoczęła swoją pracę jako trenerka w Łódzkim Klubie Sportowym, jednocześnie aktywnie reprezentując barwy klubu aż do 1958 roku.

Po zakończeniu kariery sportowej, Jadwiga Wajsówna aktywnie wspierała lokalną społeczność w Pabianicach, angażując się w działalność Towarzystwa Przyjaciół Dzieci oraz Kole Dzieci Specjalnej Troski, a także Polskiego Komitetu Olimpijskiego. Udało jej się zdobyć wiele tytułów mistrzyni Polski zarówno w rzucie dyskiem, jak i w pchnięciu kulą oraz skoku wzwyż i skoku w dal z miejsca.

Jako pionierka w rzucie dyskiem, była pierwszą kobietą na świecie, która przekroczyła granicę 40 m, a w latach 1932-1934 osiem razy ustanawiała rekordy świata. Dziesięciokrotnie zdobyła tytuł rekordzistki Polski w rzucie dyskiem i trzykrotnie w pchnięciu kulą. Jej rekordy życiowe obejmują:

• rzut dyskiem – 46,22 m,
• pchnięcie kulą – 12,24 m,
• skok wzwyż – 1,48 m,
• skok w dal z miejsca – 2,39 m.

W licznych plebiscytach, Jadwiga była klasyfikowana w czołowej dziesiątce najlepszych sportowców Polski, zajmując 3. miejsce w 1932 roku, 2. miejsce w latach 1933 i 1934, a także 4. miejsce w 1936 oraz 3. miejsce w 1948. Otrzymała również Wielką Honorową Nagrodę Sportową w 1934 oraz 1936 roku. W 1936 roku, zyskała honorowe obywatelstwo Pabianic, a na jej cześć nazwano jedną z ulic na osiedlu Bugaj w Pabianicach.

Ordery i odznaczenia

Jadwiga Wajsówna, uznawana za wybitną postać, została uhonorowana licznymi odznaczeniami. Warto podkreślić, że otrzymała Srebrny Krzyż Zasługi dwukrotnie: po raz pierwszy 9 listopada 1932 roku, a następnie 19 marca 1937 roku.

---

Oceń: Jadwiga Wajsówna

---