Teodor Edward Ender, urodzony 27 lipca 1861 roku w Pabianicach, to postać, która na stałe wpisała się w historię tego miasta. Zmarł 2 czerwca 1921 roku we Wrocławiu, pozostawiając po sobie trwały ślad jako fabrykant oraz filantrop.
Był również radnym miejskim, co świadczy o jego zaangażowaniu w rozwój społeczności lokalnej. Jego działalność miała wpływ na życie wielu ludzi, zarówno poprzez prowadzenie interesów, jak i działalność charytatywną.
Życiorys
Teodor Ender był synem Karola Edwarda Endera, który prowadził działalność przemysłową, oraz Marii Augusty z domu Krusche. Już 1 stycznia 1884 roku stał się współwłaścicielem znanej firmy „Krusche i Ender”. W 1899 roku objął stanowisko prezesa zarządu nowo powstałego Towarzystwa Akcyjnego Pabianickich Fabryk Wyrobów Bawełnianych „Krusche i Ender”, a w tym samym roku został także dyrektorem generalnym, co świadczyło o jego zaawansowanej pozycji w branży. Wartość jego akcji wynosiła łącznie 60 200 rubli.
Poza działalnością w przemyśle tekstylnym, Ender wykazał się również przedsiębiorczością budując cegielnię w Moszczenicy w 1898 roku, a dwa lata później młyn oraz przędzalnię bawełny z tkalnią. W 1905 roku jego przedsiębiorstwo zatrudniało 580 pracowników, a roczny obrót osiągał wysokość 600 tysięcy rubli.
W 1901 roku, Teodor Ender był współzałożycielem oraz prezesem Pabianickiego Towarzystwa Wzajemnego Kredytu. Jego osiągnięcia zostały docenione w 1914 roku, kiedy to otrzymał tytuł Radcy Handlu. Dodatkowo, pełnił rolę członka Rady Banku Handlowego w Łodzi.
Ender zaangażował się także w działalność społeczną. Był współorganizatorem straży ogniowej w Pabianicach, gdzie pełnił funkcję prezesa oraz zastępcy komendanta w latach 1880–1904. Jako kurator szpitala powiatowego w Łasku, zadbał o fundację tego obiektu przez jego firmę w 1889 roku. W 1897 roku aktywnie uczestniczył w tworzeniu pabianickiego Towarzystwa Dobroczynności dla Chrześcijan, gdzie również pełnił rolę prezesa.
W 1898 roku, rozpoczął współpracę jako członek Rady Opiekuńczej Szkoły Handlowej w Pabianicach. Po wybuchu I wojny światowej, pełnił funkcję ławnika miejskiego, a po zajęciu miasta przez wojska niemieckie został radnym w Radzie Miasta Pabianic. Od 1916 roku działał w sekcji finansowej miejscowej Rady Opiekuńczej, w której organizował pomoc dla dzieci w potrzebie.
Na zawsze pozostał w pamięci mieszkańców Pabianic, a jego zmarłe ciało spoczęło na cmentarzu ewangelickim w Pabianicach.
Teodor Ender był mężem Heleny Emilii z domu Knothe, z którą miał troje dzieci: Karola (ur. 1893), Stefana Edmunda (ur. 1896) oraz Irenę Augustę (ur. 1899), która wyszła za Arnolda Adolfa Kindermana.
Przypisy
- a b c d e Poczet fabrykantów [online], um.pabianice.pl [dostęp 20.05.2021 r.]
Pozostali ludzie w kategorii "Przedsiębiorczość i ekonomia":
Andrzej Furman | Teodor Tietzen | Oskar Kindler | Samuel Abbe | Jerzy PruskiOceń: Teodor Ender