Zygmunt Bartkiewicz

---

Życiorys

Zygmunt Bartkiewicz był osobą o bogatym dziedzictwie rodzinnym, które kształtowało jego późniejsze życie i działalność. Jego dziadek Aleksander Bartkiewicz brał udział w powstaniu listopadowym oraz pełnił funkcję burmistrza w Pabianicach w latach 1838–1864. Z kolei ojciec, Stanisław, to znakomity lekarz, którego renomę ceniono w środowisku. W 1870 roku rodzina Bartkiewiczów przeniosła się z miejsca urodzenia Zygmunta do Łodzi, gdzie Stanisław kontynuował swoją praktykę lekarską aż do śmierci. Zygmunt czerpał z tradycji szlacheckiej, jednak jego wychowanie miało miejsce w atmosferze mieszczańsko-inteligenckiej.

Wmomencie, gdy nadszedł czas na naukę, Zygmunt rozpoczął edukację w łódzkim gimnazjum, które opuścił z powodu nieakceptowalnej dla władz szkolnych używania przez niego ojczystego języka, czyli polskiego. Następnie kontynuował naukę w Warszawie, gdzie uczył się w Szkole Handlowej im. Leopolda Kronenberga. W tym okresie Zygmunt rozwijał również swoje zainteresowania artystyczne, studiując malarstwo najpierw w Monachium, a później w Paryżu. Już wtedy przyciągał uwagę jako zdolny literat, przesyłając swoje reportaże do petersburskiego „Kraju”, „Kuriera Warszawskiego” oraz „Ilustracji Polskiej” z Krakowa.

Po ukończeniu edukacji powrócił do Łodzi, gdzie połączył działalność handlową z pasją artystyczną. 3 grudnia 1895 roku Zygmunt zainaugurował działanie pierwszego w mieście Salonu Artystycznego przy ul. Piotrkowskiej 63, który stał się przestrzenią dla wystaw znanych i mniej znanych twórców. Jego letnia filia istniała w Parku Helenowskim.

W połowie 1897 roku, podczas ceremonii w warszawskim kościele Św. Krzyża, odbył się ślub Zygmunta z Mieczysławą Trapszówną, która później zyskała popularność jako Mieczysława Ćwiklińska. Niestety, małżeństwo nie przetrwało długo, kończąc się po zaledwie czternastu miesiącach.

W 1898 roku Bartkiewicz zadebiutował w roli dziennikarza, publikując swoje artykuły w łódzkim „Rozwoju”, a dziewięć lat później wydał swoją pierwszą książkę, zbiór nowel pod tytułem „Słabe serca”. Jego najbardziej rozpoznawalnym dziełem jest „Złe miasto”, wydana w 1911 roku, w której doskonale ukaże dramatyczne wydarzenia w Łodzi podczas rewolucji 1905 roku. W tym samym roku opublikował również „Obrazy z 1907 r.”, by skoncentrować się na cierpieniu mieszkańców ubogich dzielnic Łodzi oraz Warszawy, a także napisał opowiadanie „Emigrant”, które opisywało sytuację dzikich zwierząt. Zdarzyło się, że podczas badań nad zachowaniem panter, Zygmunt został zaatakowany przez jedno z tych zwierząt, co zakończyło się poważnymi obrażeniami.

Na początku XX wieku Zygmunt nabył posesję w Brwinowie, gdzie w 1907 roku zbudował urokliwy dworek. To właśnie tutaj spędził wiele lat, tworząc opowiadania o tematyce wiejskiej i przyrodniczej, między innymi „Psie dusze” z 1910 roku. Kolejny raz stanął na ślubnym kobiercu w 1919 roku, żeniąc się z Eugenią z Glanców, również malarką. W swoim brwinowskim domu, nazwanym „Zagrodą”, organizowali spotkania ze sztuką i kulturą.

Zygmunt Bartkiewicz zmarł na początku czerwca 1944 roku, a jego druga żona przeżyła go o długie 21 lat. Obaj zostali pochowani na cmentarzu brwinowskim, a ich dawna siedziba jest obecnie miejscem działania Towarzystwa Przyjaciół Brwinowa oraz muzeum, które gromadzi pamiątki po życiu i twórczości tego wybitnego artysty.

Twórczość

W swojej twórczości Zygmunt Bartkiewicz ujawnia niezwykły talent narracyjny oraz oryginalny styl, który harmonijnie łączy naturalistyczną obserwację z elementami tradycyjnej gawędy szlacheckiej.

Jednym z mniej znanych dzieł pisarza jest Historia jednego podwórza, które zyskało uznanie poprzez swojego zwolennika, Stefana Żeromskiego, w jego rozprawie zatytułowanej Snobizm i postęp.

Publikacje

Opowiadania i nowele

W bogatym dorobku Zygmunta Bartkiewicza znalazło się wiele znakomitych utworów, które znacząco wpłynęły na polską literaturę. Jego opowiadania i nowele obejmują:

• złe miasto (1911),
• pierwszy grzech (1913),
• krwią i atramentem (1918),
• polityka w lesie (1925),
• wyzwolenie (1925).

Powieść

Wśród jego powieści wyróżnia się dzieło, które zyskało wiele uznania:

• historia jednego podwórza (1922).

---

Oceń: Zygmunt Bartkiewicz

---