Jadwiga Szymak-Reiferowa

Nauka i edukacja

Jadwiga Szymak-Reiferowa, znana w pełnej postaci jako Szymak-Reifer, to postać, która mocno wpisała się w historię polskiego rusycystyki. Urodziła się 2 maja 1931 roku w Pabianicach, a zmarła 19 stycznia 2022 roku w Głogoczowie. Była nie tylko szanowanym historykiem literatury rosyjskiej, ale również utalentowanym translatologiem i tłumaczem. Jej dorobek naukowy oraz działalność dydaktyczna miały znaczący wpływ na rozwój studiów tureckich w Polsce.

Jadwiga Szymak-Reiferowa przez wiele lat była związana z Uniwersytetem Jagiellońskim, gdzie pełniła funkcję emerytowanego docenta w Katedrze Literatury Rosyjskiej XX i XXI wieku w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej. Jej kariera akademicka obejmowała także doświadczenie jako emerytowany profesor Wyższej Szkoły Lingwistycznej w Częstochowie.

Oprócz działalności naukowej, była członkiem honorowym Komisji Słowianoznawstwa krakowskiego Oddziału PAN. W latach 1972–77 oraz 1979–1981 pełniła funkcję wicedyrektora Instytutu Filologii Rosyjskiej UJ, co dodatkowo świadczy o jej znaczącej roli w kręgu akademickim i literańskim w Polsce.

Życiorys naukowy

Jadwiga Szymak-Reiferowa, znana postać w dziedzinie filologii rosyjskiej, kształtowała swoją karierę akademicką po ukończeniu gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Pabianicach. Jej podróż edukacyjna rozpoczęła się w Katedrze Filologii Rosyjskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1951–1955, gdzie obroniła pracę magisterską poświęconą prozie Leonida Andriejewa.

Rok 1953 oznaczał początek jej pracy w macierzystej Katedrze, gdzie zajmowała stanowisko zastępcy asystenta. W 1964 roku uzyskała stopień doktora, prezentując rozprawę, która badała rosyjski konstruktywizm literacki oraz wczesne dzieła Ilji Sielwinskiego, pod czujnym okiem profesora Wiktora Jakubowskiego. Dwadzieścia sześć lat później, w 2000 roku, uzyskała habilitację na Uniwersytecie Śląskim, w oparciu o dysertację dotyczącą poezji Josifa Brodskiego.

W swoim życiu osobistym, Jadwiga mieszała w Krakowie, w Domu Profesorów UJ przy alei Słowackiego 15. Ostatnie lata spędziła w Domu Seniora „Na Wzgórzu” w Głogoczowie, a jej życie zakończyło się w spokoju, gdzie została pochowana wraz z mężem na Cmentarzu Rakowickim, znajdującym się na Cmentarzu wojskowym przy ul. Prandoty w Krakowie.

W zakresie swoich badań koncentrowała się głównie na historii i poetyce rosyjskiej poezji oraz prozy XX i XXI wieku. Jej zainteresowania obejmowały twórczość takich autorów jak Anna Achmatowa, Andriej Bieły, Aleksander Błok, Josif Brodski czy Marina Cwietajewe. Szczególną uwagę poświęcała także Lidii Czukowskiej, Leonidowi Dobyczinowi, Maksyma Gorkiemu oraz wielu innym znanym pisarzom.

Była autorką wielu artykułów dotyczących problematyki tłumaczenia poezji rosyjskiej na język polski. W okresie 1976–1982 w „Roczniku Literackim” przedstawiała coroczne przeglądy dotyczące tłumaczeń literatury rosyjskiej w Polsce. Swoją wiedzę i doświadczenie przekazywała jako promotor ponad 170 prac magisterskich oraz 7 doktoratów, które dotyczyły tak zróżnicowanych tematów jak proza Fiodora Sołoguba, akmeizm, czy poezja Aleksandra Twardowskiego i Nikołaja Zabołockiego.

Wybrane publikacje

Oto wybrane prace autorstwa Jadwigi Szymak-Reiferowej, które odzwierciedlają jej wkład w literaturę oraz naukę. Wśród jej książek znajdują się:

  • Twórczość Ilji Sielwinskiego na tle teorii konstruktywizmu (1915–1930), Wrocław–Warszawa: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965, 142 s. (seria: Prace Komisji Słowianoznawstwa Oddziału PAN w Krakowie, nr 8),
  • Ćwiczenia z poetyki dla studentów filologii rosyjskiej, część 1–3 (wspólnie z Ryszardem Łużnym; 4 wydania w latach 1965–1977 na UJ i UŚ),
  • Rosyjska powieść radziecka lat 1941–1965, Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe – Oddział, 1966, 33 s. (seria: Nauka dla Wszystkich, nr 25),
  • Хрестоматия по русской советской литературе, oprac. Jadwiga Szymak, Warszawa: Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, 1968, 327 s.,
  • К проблемам истории русской литературы ХХ века, сборник статей под ред. Ядвиги Шимак-Рейфер, Краков: Oficyna Cracovia, 1992, 73 s., ISBN 83-85104-46-1,
  • Rosja za rogatkami stolic. Szkice o literaturze rosyjskiej lat 1905–1917, pod red. Jadwigi Szymak-Reiferowej, Kraków: Oficyna Cracovia, 1993, 123 s., ISBN 83-85104-54-2,
  • Josif Brodski, Katowice: „Śląsk”, 1993, 120 s. (seria: Sylwetki Pisarzy XX Wieku), ISBN 83-85831-25-8,
  • Czytając Brodskiego, Kraków: Wydawnictwo UJ, 1998, 246 s., ISBN 83-233-1147-1.

W swoim dorobku ma także szereg opracowań tekstów, w tym:

  • Maria Wołkońska, Pamiętnik, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974,
  • Aleksandr Błok, Dzienniki. 1901–1921, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1974,
  • Awdotia Panajewa, Wspomnienia, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1977,
  • Anna Achmatowa, Poezje, Kraków: Wydawnictwo Literackie, wyd. I: 1981; wyd. II poszerzone: 1986,
  • Bella Achmadulina, Wyjść na scenę, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987.

Również przekłady literackie stanowią ważny element jej działalności:

  • Mikołaj Michajłow, Spokój śni nam się tylko, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1970 (wspólnie z Ryszardem Nowakowskim),
  • Jurij Trifonow, Niecierpliwość, Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1981 (wspólnie z Ireneuszem Maślarzem),
  • Wieniamin Kawierin, Skandalista, czyli Wieczory na Ostrowie Wasilewskim, Kraków – Wrocław: Wydawnictwo Literackie, 1985 (wspólnie z Ireneuszem Maślarzem),
  • Andriej Płatonow, Czewengur, Białystok: Łuk 1996 (wspólnie z Ireneuszem Maślarzem).

Przypisy

  1. Komisja Słowianoznawstwa PAN O/Kraków. krakow.pan.pl. [dostęp 15.05.2018 r.]
  2. „Szukałam ciągle czegoś nowego…”. Rozmowa z Jadwigą Szymak-Reiferową [rozmowę przeprowadziła Halina Waszkielewicz]. W: Строитель чудотворный. Szkice o literaturze rosyjskiej dedykowane Jadwidze Szymak-Reiferowej i Władysławowi Piotrowskiemu. Halina Waszkielewicz (red.), Janusz Świeży (red.). Kraków: Tertium, 2001, s. 7–12, seria: Rosja – Myśl, Słowo, Obraz, tom III.
  3. Historia Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. www.ifw.filg.uj.edu.pl, oprac. Janusz Świeży. [dostęp 21.12.2013 r.]
  4. Dr hab. Jadwiga Szymak-Reifer, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 28.01.2012 r.]
  5. Jadwiga Szymak-Reiferowa na stronie Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ. www.rubl.uj.edu.pl. [dostęp 28.01.2012 r.]
  6. a b c d К проблемам истории русской литературы ХХ века. Сборник статей под ред. Ядвиги Шимак-Рейфер. Краков: Oficyna Cracovia, 1992.

Oceń: Jadwiga Szymak-Reiferowa

★★★★★
Średnia ocena:4.91 Liczba ocen:5