Joanna Kadłubowska

Nauka i edukacja

Joanna Zofia Kadłubowska, ur. 23 maja 1923 w Pabianicach, a zmarła 24 lipca 2009 w Łodzi, to wybitna polska biolożka, której prace w dziedzinie mykologii oraz botaniki przyniosły wiele cennych odkryć. Specjalizowała się głównie w fykologii, nauce zajmującej się badaniem glonów. Była również profesorem nauk przyrodniczych związana z Uniwersytetem Łódzkim, gdzie jej wpływ na rozwój algologii w regionie był niezwykle znaczący.

Joanna Kadłubowska zyskała międzynarodowe uznanie jako specjalistka w dziedzinie taksonomii zielenic, w szczególności tych z rodziny Zygnemataceae. Jej prace oraz wkład w badania nad algami przyczyniły się do rozwoju łódzkiej szkoły algologii, co jest jej niezatarte dziedzictwo naukowe.

Życiorys

Joanna Kadłubowska przyszła na świat 23 maja 1923 roku w Pabianicach, jako dziecko Zofii, z domu Kruszyńskiej, oraz Walerego Pabisiaków. W 1945 roku pomyślnie zdała maturę, a jeszcze w tym samym roku zawarła związek małżeński z Rościsławem Kadłubowskim, który później został profesorem Akademii Medycznej w Łodzi.

Już w październiku 1945 rozpoczęła studia z zakresu biologii na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Łódzkiego, gdzie była jedną z pierwszych studentek. W 1951 roku ukończyła te studia, zdobywając tytuł magistra filozofii na kierunku botaniki, na podstawie pracy pt. „Wstężnice torfowiska na Marysinie III”. Pracowała w Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin, pod przewodnictwem Jakuba Mowszowicza, już od trzeciego roku nauki.

W roku 1960, Rada Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi nadała jej tytuł doktora nauk przyrodniczych, przyznany na podstawie pracy pt. „Glony zbiorników wodnych Łodzi i okolicy”, również wykonaną pod okiem profesora Mowszowicza. Habilitację uzyskała w 1964 roku, dzięki rozprawie pt. „Okrzemki rzeki Pilicy i ich znaczenie w ocenie czystości wody”. W kolejnym roku, została docentem w Katedrze Systematyki i Geografii Roślin oraz kierownikiem nowo stworzonego Zakładu Algologii.

W 1973 roku awansowała na profesora nadzwyczajnego, a w 1986 roku uzyskała tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1984–1987 pełniła funkcję prodziekana ds. studenckich na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi. W 1993 roku zdecydowała się na przejście na emeryturę.

Joanna Kadłubowska zmarła 24 lipca 2009 roku w Łodzi. Została pochowana na cmentarzu ewangelicko-augsburskim przy ul. Ogrodowej, obok swojego męża.

Działalność naukowa

Joanna Kadłubowska skupiła swoje badania głównie na zielenicach z rodziny zrostnicowatych (Zygnemataceae), a do jej najważniejszych dzieł należą prace takie jak tom 12A „Flory słodkowodnej Polski” z 1972 roku oraz 16 tom serii „Süsswasserflora von Mitteleuropa, Conjugatophyceae I. Zygnematales” z 1984 roku. W ciągu swojej kariery opisała łącznie aż 15 nowych gatunków dla nauki, przeważnie z rodzaju skrętnica Spirogyra, w tym Spirogyra silesiaca (1967), S. czubinskii (1972), S. lodzensis (1974) oraz wiele innych, które znacząco wzbogaciły naszą wiedzę o tej grupie organizmów.

Warto podkreślić, że poza zielenicami, Kadłubowska prowadziła również badania taksonomiczne okrzemek (Bacillariophyta). Jako jedna z pierwszych badaczek zastosowała okrzemki jako wskaźniki jakości wód. Ze względu na ich szerokie występowanie oraz różnorodność gatunkową w zależności od parametrów fizycznych i chemicznych, zawarła swoje spostrzeżenia w pracy „Okrzemki rzeki Pilicy i ich znaczenie w ocenie jakości wody” z 1964 roku. Jej badania nad glonami, które występują w rzekach, źródłach i torfowiskach, a także w osadach jeziornych Bawarii, przyczyniły się do poszerzenia wiedzy o autekologii oraz różnorodności okrzemek.

Kadłubowska rozwijała także swoje zainteresowania mykologiczne pod opieką profesora Jakuba Mowszowicza. W jej dorobku znajdują się publikacje dotyczące biologii grzybów rdzawnikowych (Pucciniales) z lat 1953 oraz 1957, a później także dotyczące grzybów mączniakowych (Erysiphales) w latach 1963-1993. W trakcie badań zgromadziła materiał zielnikowy, który obecnie stanowi część kolekcji grzybów pasożytniczych w Herbarium Universitatis Lodziensis.

Kadłubowska badała również grzyby pasożytnicze na glonach, opierając się na około 30% wszystkich znanych gatunków występujących w Polsce. Jej obserwacje doprowadziły do opisania dwóch nowych gatunków oraz wskazania 21 gatunków grzybów, a także uzupełnienia opisu cyklu rozwojowego Micromycopsis mirabilis Canter (Chytridiales) o charakterystykę przetrwalników.

W swoich badaniach dbała o dokumentację poprzez mikrofotografie opisywanych gatunków, które są przechowywane w zasobach Katedry Algologii i Mykologii Uniwersytetu Łódzkiego. Przy naukowej nazwie taksonu, którego jest autorką, umieszczany jest skrót Kadłub. Do przykładowych taksonów, które opisała, należą Spirogyra costata Kadłub. in Bot. Tiddskr., 74: 171 (1979) oraz Micromyces bulbosus Kadłub. (1999).

Na Uniwersytecie Łódzkim przez wiele lat prowadziła zajęcia dydaktyczne z zakresu botaniki systematycznej, algologii oraz mykologii, zarówno w ramach studiów stacjonarnych, jak i zaocznych. Pod jej kierunkiem powstało aż 150 prac magisterskich, a także promowała dziewięciu doktorów, wśród których znajdują się późniejsi profesorowie, tacy jak Marcin Pliński (1970) oraz Barbara Rakowska (1977).

Członkostwo

Joanna Kadłubowska była osobą o niezwykle aktywnej działalności w obszarze nauki, uczestnicząc w wielu towarzystwach naukowych. Należała do prestiżowych organizacji, w tym:

  • Międzynarodowe Towarzystwo Algologiczne,
  • Czechosłowackie Towarzystwo Limnologiczne,
  • Łódzkie Towarzystwo Naukowe, gdzie była członkinią zwyczajną od 1965 roku, a także przewodniczącą Komisji Biologicznej Wydziału III Nauk Matematyczno-Przyrodniczych w latach 1984–1994 oraz zastępcą przewodniczącego Wydziału III w roku 1985,
  • Polskie Towarzystwo Botaniczne,
  • Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne.

W swojej karierze była również członkinią Komitetu Botaniki oraz Komitetu Ekologii Polskiej Akademii Nauk.

Nagrody i odznaczenia

Joanna Kadłubowska uzyskała wiele prestiżowych wyróżnień, zarówno z rąk Rektora Uniwersytetu Łódzkiego, jak i Ministra Szkolnictwa Wyższego. Jej osiągnięcia zostały docenione poprzez szereg odznaczeń instytucjonalnych oraz państwowych, w tym:

  • złota odznaka Uniwersytetu Łódzkiego (1971),
  • złoty krzyż zasługi (1973),
  • krzyż kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974),
  • złota odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego (1980),
  • medal Uniwersytetu Łódzkiego w Służbie Społeczeństwu i Nauce (1983),
  • medal Komisji Edukacji Narodowej (1983),
  • medal 50-lecia Uniwersytetu Łódzkiego (1995).

Wybrane publikacje

Joanna Kadłubowska jest jedną z czołowych postaci w swojej dziedzinie, autorką aż 72 wartościowych publikacji, które znacząco wpłynęły na rozwój mikrobiologii i mykologii w Polsce.

W swoich pracach porusza szereg tematów, w tym badania dotyczące torfowisk oraz różnych gatunków glonów i grzybów. Poniżej przedstawiono wybrane dorobki naukowe:

  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Desmidiaceae torfowiska na Marysinie III (Łódź), „Acta Soc. Bot. Poloniae”, 21 (3), 1952, s. 425–434,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Występowanie ogników rdzy kreskowej (Puccinia graminis Pers.) na obu stronach liści kwaśnicy zwyczajnej (Berberis vulgaris L.), „Acta Soc. Bot. Poloniae”, 22 (1), 1953, s. 93–96,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Spirogyra subsalsa Kützing – nowy dla Polski gatunek skrętnicy, „Fragm. Florist. Geobot.”, 8 (1), 1962, s. 89–91,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Okrzemki rzeki Pilicy i ich znaczenie w ocenie czystości wody. I, „Prace Wydz. III”, 97, Łódzkie Towarzystwo Naukowe, 1964, s. 1–48,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Spirogyra silesiaca sp. n., „Fragm. Florist. Geobot.”, 13 (1), 1967, s. 163–167,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Rozwój i morfologia Micromycopsis mirabilis Canter, „Acta Mycol.”, 5 (1), 1969, s. 5–8,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Zygnemaceae. Zrostnicowate. Chlorophyta V. Conjugales, [w:] K.K. Starmach, J.J. Siemińska (red.), Flora słodkowodna Polski, 12A, Kraków: PWN, 1972. Brak numerów stron w książce,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Spirogyra lodzensis sp. n., „Fragm. Florist. Geobot.”, 20 (1), 1974, s. 125–127,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Zarys algologii, Warszawa: PWN, 1975. Brak numerów stron w książce,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Conjugatophyceae I. Zygnematales, [w:] H.H. Ett i inni red., Süsswasserflora von Mitteleuropa, Jena, Stuttgart, New York: Gustav Fischer Verlag, 1984. Brak numerów stron w książce,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Morphologische Untersuchungen von Spirogyra granulata Jao und Spirogyra pseudogranulata Ley., „Arch. Protistenkd.”, 143, 1993, s. 137–142,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Rzadkie gatunki grzybów pasożytujących na glonach I. Pasożyty Spirogyra i Mougeotia, „Acta Mycol.”, 33, 1998, s. 247–254,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Micromyces bulbosus sp. nov., „Acta Mycol.”, 34, 1999, s. 177–180,
  • J.Z.J.Z. Kadłubowska J.Z.J.Z., Chytridium caloneidis sp. nov., „Acta Mycol.”, 36, 2001, s. 3–6.

Oceń: Joanna Kadłubowska

★★★★★
Średnia ocena:4.72 Liczba ocen:9