Kazimierz Kalinowski

---

Życiorys

Kazimierz Kalinowski przyszedł na świat jako piąte z siedmiorga dzieci w rodzinie Franciszka i Marii z Warszawskich. Jego ojciec, będący inżynierem mechanicznym, prowadził w Pabianicach dobrze prosperującą wytwórnię precyzyjnych części oraz maszyn dla przemysłu włókienniczego, a także odlewnię żeliwa. W miejsca związane z młodością Kalinowskiego należy zaliczyć także Pabianice, gdzie ukończył gimnazjum.

W latach 1926–1930 podejmował studia na Oddziale Farmaceutycznym Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Uniwersytetu Poznańskiego w Poznaniu, co zaowocowało uzyskaniem dyplomu magistra farmacji w 1930 roku. W 1931 roku, w Poznaniu, zawarł związek małżeński z Zofią Elżbietą Frydlewicz, również studentką tego uniwersytetu. Kalinowski rozpoczął pracę jako starszy asystent w Zakładzie Chemii Farmaceutycznej, gdzie zatrudniony był od 1930 do 1935 roku. W 1932 roku obronił dwa doktoraty – z zakresu nauk farmaceutycznych oraz filozofii.

W latach 1935–1939 pełnił funkcję organizatora oraz kierownika Zakładu Farmakodynamiki i Badań Środków Spożywczych, a także wykładał na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym. W tym czasie uzyskał habilitację na docenta chemii farmaceutycznej. Był również autorytetem w swojej dziedzinie, zdobywając tytuł aptekarza aprobowanego w 1935 roku, co umożliwiło mu prowadzenie aptek w całym kraju.

W 1936 roku uzyskał stypendium naukowe z Fundacji im. Br. Koskowskiego, co zaowocowało dwuletnim stażem w Zakładzie Chemii Biologicznej Wydziału Farmaceutycznego Uniwersytetu Paryskiego, zdobywając w 1937 roku tytuł doktora farmacji Uniwersytetów Francuskich. W latach 1936–1939 występował jako współpracownik naukowy Encyklopedii Farmaceutycznej, której edycję przerwał wybuch II wojny światowej.

Po wybuchu wojny, w 1939 roku, Kalinowski z rodziną został wysiedlony z Poznania przez władze niemieckie. W czasie II wojny światowej służył w podziemnej Armii Krajowej, a także prowadził tajne nauczanie na terenie Rzeszowszczyzny. W 1944 roku otworzył gimnazjum w Błażowej k. Rzeszowa oraz zainicjował powstanie pierwszej Izby Farmaceutycznej w Rzeszowie.

W okresie 1944-1945 organizował służbę farmaceutyczną w Polsce, w 1944 roku otrzymując tytuł profesora akademickiego. Pomógł w organizacji Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, gdzie utworzył cztery pierwsze zakłady i pełnił rolę dziekana owego wydziału do 1950 roku. Prowadził Katedrę Chemii Farmaceutycznej oraz Zakład Farmakodynamiki i Organopreparatów, pracując najpierw w ramach Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, a później w Akademii Medycznej w Lublinie do 1952 roku.

Następnie, przez lata 1952-1965, kierował Katedrą Chemii Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Łodzi, rozwijając tzw. łódzką szkołę analizy instrumentalnej metodami elektrochemicznymi. W późniejszych latach był profesorem i kierownikiem Zakładu Chemii Analitycznej w Instytucie Leków w Warszawie (1965–1967).

W 1966 roku współorganizował Wydział Weterynaryjny Wyższej Szkoły Rolniczej w Olsztynie, później przekształconej w Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie, gdzie przez rok był kierownikiem Zakładu Farmakologii, a następnie dyrektorem Instytutu Biologii Stosowanej (1968–1972).

Kalinowski nigdy nie angażował się w działalność polityczną. Po śmierci, spoczywa na cmentarzu komunalnym w Olsztynie (kwatera 15-14-3/4).

Osiągnięcia naukowe

Kazimierz Kalinowski, uznawany za wybitnego przedstawiciela polskiej chemii, znany był ze swojej aktywności w różnych towarzystwach naukowych. Od 1932 roku cieszył się członkostwem rzeczywistym w Polskim Towarzystwie Chemicznym, a przez długie lata pełnił funkcję członka zarządu oraz wiceprezesa. Po II wojnie światowej, w 1947 roku, wszedł w skład rady naukowej Polskiej Akademii Umiejętności, której siedziba znajdowała się w Krakowie.

W okresie między 1957 a 1969 rokiem kierował Komisją Farmakopei Polskiej IV, a w latach 1954-1977 zasiadał w komitecie redakcyjnym publikacji „Akta Poloniae Pharmaceutica”. Był także przewodniczącym Rady naukowej Instytutu Leków w Warszawie w latach 1964-1967.

Kalinowski był autorem ponad 100 oryginalnych prac naukowych, wśród których znalazły się liczne publikacje związane z farmakologią. Jego kluczowe prace obejmowały m.in.: „Leki stosowane w geriatrii”, „Odżywianie jako podstawowy czynnik w działaniu leków geriatrycznych” (1955 r.), „Sulfonamidy” (1956 r.), „Postępy w chemii leków” (1962 r.) oraz „Analiza farmaceutyczna” (1964 r.).

Jako pionier w swojej dziedzinie, wprowadził nowoczesne metody badań leków, takie jak manganobromometria, kulometria oraz zastosowanie prądów wysokiej częstotliwości. Już w 1931 roku zajął się oznaczaniem przenikalności elektrycznej i momentów dipolowych substancji leczniczych. Dodatkowo, wynalazł nową aparaturę do badań substancji leczniczych, umożliwiającą oznaczanie stężenia glukozy i atropiny w ampułkach przy użyciu prądów wysokiej częstotliwości.

W obszarze badań, Kalinowski analizował skuteczność nowych pochodnych sulfonamidów, badając ich działanie przeciwrobacze i przeciwbakteryjne. Opracował także kulometryczną metodę otrzymywania pochodnych takich jak chloro-, bromo- i diazosulfonamidy.

Kazimierz Kalinowski był również twórcą nowoczesnego programu studiów farmaceutycznych, który wprowadzono w 1946 roku. Regularnie referował swoje badania na licznych kongresach i konferencjach naukowych, w tym na Zjeździe Lekarzy i Przyrodników Polskich w Poznaniu (1933 r.) oraz w Lwowie (1937 r.), a także na Zjazdach Chemików Polskich i Zjeździe Fizyków Polskich w Krakowie (1934 r.).

Jego osiągnięcia w dziedzinie farmacji były publikowane w renomowanych czasopismach fachowych, takich jak: Farmacja Polska, Przegląd Zielarski, Przemysł Chemiczny, Acta Poloniae Pharmaceutica, Roczniki Chemii, Chemia Analityczna oraz Informator PAN. W uznaniu jego zasług, w 1964 roku otrzymał nagrodę indywidualną I stopnia Ministerstwa Zdrowia i Opieki Społecznej.

Ordery i odznaczenia

Kazimierz Kalinowski, wybitna postać, został odznaczony wieloma prestiżowymi odznaczeniami, które świadczą o jego osiągnięciach i wkładzie w rozwój różnych dziedzin. Jego lista nagród prezentuje się imponująco:

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1974),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1956),
• Złoty Krzyż Zasługi (8 sierpnia 1946),
• Medal 30-lecia Polski Ludowej (1974),
• Medal 10-lecia Polski Ludowej (13 stycznia 1955),
• Złota Odznaka honorowa „Zasłużony dla Warmii i Mazur” (1975),
• Srebrny Medal im. H. Święcickiego (1933) nadany przez Uniwersytet Poznański za prace naukowe,
• Medal „Zasłużony dla Akademii Medycznej w Lublinie” (pośmiertnie, 1995), przyznany przez Rektora i Senat Akademii Medycznej w Lublinie,
• Medal im. I. Łukasiewicza (24 sierpnia 1967) za wybitne zasługi dla Farmacji Polskiej, nadany w dniu otwarcia VIII Naukowego Zjazdu Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego w Lublinie,
• Medal „Nauka w służbie ludu” (1974),
• Medal Pamiątkowy z okazji 25-lecia Akademii Rolniczo-Technicznej w Olsztynie (1975),
• Honorowa Odznaka Akademii Medycznej w Lublinie (1975).

Te odznaczenia odzwierciedlają nie tylko jego osobiste osiągnięcia, ale także znaczenie, jakie miał dla polskiego społeczeństwa oraz dla nauki i edukacji.

Upamiętnienie

W roku 1977 jedna z ulic w Olsztynie otrzymała nazwisko prof. dr Kazimierza Kalinowskiego. To istotny krok w kierunku uhonorowania dorobku tego wybitnego uczonego.

---

Oceń: Kazimierz Kalinowski

---