Stanisław Staszewski (artysta)

---

Życiorys

Stanisław Staszewski, artysta z Pabianic, przyszedł na świat w tym mieście. Jego ojczyzna, Kazimierz, kierował Szkołą Powszechną nr 5, a dodatkowo działał jako założyciel i pierwszy prezes pabianickiego oddziału Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, które obecnie nosi jego imię. W 1934 roku rodzina przeniosła się do Warszawy, gdzie Kazimierz znalazł zatrudnienie w szkole.

W trakcie drugiej wojny światowej, Staszewski był żołnierzem Armii Krajowej. W 1942 roku znalazł się w Pawiaku jako więzień, a od 1943 roku dowodził drużyną w stopniu kaprala. Walczył, pełniąc swoje obowiązki na terenach Pragi w czasie powstania warszawskiego. Po aresztowaniu, Staszewski trafił do niemieckiego obozu w Ebensee, będącego filią KL Mauthausen-Gusen. W marcu 1945 roku ciężko zachorował i spędził całą noc w obozowej kostnicy, jednak został uratowany przez kapo z Pabianic, pragnącego znaleźć adresata paczki, aby ją odebrać.

Po wojnie Staszewski uczęszczał do Liceum im. Władysława IV, gdzie w czerwcu 1946 roku zdał maturę. Następnie rozpoczął studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Już wówczas prezentował poglądy lewicowe, pisząc: „Poglądy moje stają się bardzo lewicowe. Coraz magnetyczniej działa na mnie ryk zbuntowanych tłumów, uciśnionych mas pracujących – i władcza, potężna twarz Lenina”. Po ukończeniu studiów, zatrudnił się w warszawskim biurze Metroprojekt.

W 1951 roku poznał swoją przyszłą żonę, a w tym samym czasie zawiązał się warszawski klub „Piwnica” przy placu Grzybowskim, gdzie Staszewski zyskał miano duchowego lidera stałych bywalców. Z kolei w latach 1960-1965 pełnił funkcję naczelnym architektem w Płocku, gdzie osiedlił się, angażując się w życie towarzyskie, w szczególności w kręgi młodzieży skupionej wokół klubu „Marabut”. W tym czasie powstały znane utwory, takie jak „Celina” i „Baranek”. Dodatkowo, angażował się w budowę zakładów Petrochemia, co zostało uwiecznione w piosence „Inżynierowie z Petrobudowy”. Wiele jego tekstów odnosi się do rzeczywistych wydarzeń i postaci.

Niestety, jego twórczość zaczęła budzić kontrowersje ideologiczne, co przyciągnęło uwagę milicji. Rozpoczął się konflikt z partyjnymi władzami, co zakończyło się usunięciem Staszewskiego z PZPR. Po tych wydarzeniach, Staszewski na stałe powrócił do Warszawy, a w 1967 roku wyemigrował do Paryża, gdzie pracował jako kreślarz. W Paryżu powstały takie utwory jak „Bal kreślarzy” oraz „Marianna”. W latach 1968–1970 przebywał w Boulogne-sur-Mer, po czym znowu powrócił do Paryża.

Podobno, na trzy dni przed swoją śmiercią (wg innej wersji dzień) napisał utwór „A gdy będę umierał”. Ostatecznie spoczął na cmentarzu Bródnowskim w Warszawie (kw. 10H-6). Zgodnie z oświadczeniem jego syna Kazimierza, odnoszącym się do dokumentów zgromadzonych w Instytucie Pamięci Narodowej, w czasach PRL, Staszewski był przedmiotem inwigilacji MBP, a następnie zwerbowanym tajnym informatorem działającym pod pseudonimem „Nowy”.

Utwory Staszewskiego wykonywali między innymi: Jacek Kaczmarski na płycie „Bankiet” (1992), zespół Kult na albumach „Tata Kazik” (1993) oraz „Tata 2” (1996), a także kwintet Elektryczne Gitary. W 1997 roku, po edycji Przeglądu Piosenki Aktorskiej poświęconej jego twórczości, wydawnictwo S.P. Records opublikowało płytę „Staszek”, zawierającą oryginalne wersje piosenek nagranych między 1966 a 1973 rokiem podczas różnych spotkań towarzyskich.

W 2010 roku, wydano powieść autorstwa Andrzeja Bonarskiego oraz Stanisława Staszewskiego pt. „Czarna Mańka”. W 2012 roku ukazała się płyta Jacka Bończyka, zatytułowana „Mój Staszewski”, na której znalazło się 15 utworów Staszewskiego w nowych, akustycznych aranżacjach. W maju 2014 roku wydano książkę pt. „Tata mimo woli”, która stanowi biografię Stanisława Staszewskiego, napisaną przez Kazika Staszewskiego i Jarosława Duś.

Wybrane utwory

Wśród znaczących dzieł Stanisława Staszewskiego można wymienić kilka utworów, które zyskały uznanie zarówno wśród krytyków, jak i miłośników sztuki. Oto niektóre z nich:

• „A gdy będę umierał”,
• „Bal kreślarzy”,
• „Baranek”,
• „Celina”,
• „Dziewczyna się bała pogrzebów”,
• „Gwiazda szeryfa”,
• „Inżynierowie z Petrobudowy”,
• „Jeśli zechcesz odejść – odejdź”,
• „Knajpa morderców”,
• „Królowa życia”,
• „Kurwy wędrowniczki”,
• „Latający Holender”,
• „Marianna”,
• „Nie dorosłem do swych lat”,
• „Notoryczna narzeczona”,
• „Samotni ludzie”,
• „Starszy asystent John”,
• „W czarnej urnie”,
• „Zastanówcie się sami”,
• „Życie erotomana”.

---

Oceń: Stanisław Staszewski (artysta)

---